فهرست مطالب

تحقیقات جنگل و صنوبر ایران - پیاپی 1 (بهار 1377)

فصلنامه تحقیقات جنگل و صنوبر ایران
پیاپی 1 (بهار 1377)

  • تاریخ انتشار: 1377/01/27
  • تعداد عناوین: 4
|
  • محمود دستمالچی*، سیروس قیسی، خسرو ثاقب طالبی صفحات 1-68

    مقاله حاضر نتایج چهار طرح تحقیقاتی سازگاری و دو طرح تحقیقاتی پیشاهنگ اجرا شده با 22 گونه و پروونانس پهن برگ و سوزنی برگ را در استان آذربایجان غربی (ارومیه، خوی و ماکو) ارایه می نماید. مناطق مورد مطالعه از نظر اقلیمی در طبقه بندی نقاط نیمه خشک با زمستان های خیلی سرد قرار می گیرند. تعداد روزهای یخبندان در سال بین 97 تا 115 روز و دوره خشکی تابستانه بین 111 تا 132 روز به طول می انجامد. خاک مناطق مورد مطالعه آهکی، شور و قلیایی است. نتایج این بررسی نشان می دهند که در طرح های سازگاری:  - منطقه قیه لو ارومیه "گونه های داغداغان، زبان گنجشک پاکستان، اقاقیا، سنجد و کاج بروسیا از درصد زنده مانی و رشد ارتفاعی مطلوبی برخوردارند. آیلان نیز در این منطقه موفق بوده است. - در منطقه  پیله ور خوی دو گونه سنجد و ارغوان بیشترین سازگاری را نشان داده و استقرار و سازگاری داغداغان، اقاقیا و آیلان نیز قابل قبول بوده است. - موفقیت گونه های مورد آزمایش در منطقه ماکو نسبت به دو منطقه دیگر کمتر بوده، گونه های گلابی، سنجد، اقاقیا و زبان گنجشک نتایج بهتری نسبت به سایر گونه ها نشان داده اند. نتایج طرح های پیشاهنگ بیانگر این مطلب هستند که: - در ارومیه چهار گونه سنجد، زبان گنجشک پاکستان، اقاقیا و گونه دیگر زبان گنجشک (Fraxinus rotundifolia) انطباق خود را دوباره با محیط نشان داده ولیکن به علت بارش برف سنگین در سال 1361 از رشد ارتفاعی مطلوبی برخوردار نبوده اند. - استقرار و رشد ارتفاعی گونه های مورد مطالعه در پیله ور خوی مطلوب نبوده و تصور می شود که این مساله به دلیل انتقال نهال ها به صورت ریشه باز در هنگام کاشت بوده است. در جنگل کاری در مناطق نیمه خشک توجه به اهدافی از جمله ایجاد فضای سبز، توسعه سطوح جنگلی، حفاظت خاک و استفاده از محصولات فرعی مانند میوه، صمغ و اسانس در کنار تولید چوب امری بایسته است.

    کلیدواژگان: آزمایش سازگاری، پیشاهنگ، پهن برگ، سوزنی برگ، درصد زنده مانی، رشد ارتفاعی، آذربایجان غربی
  • رحمت الله رحمانی، احمد همتی* صفحات 69-92

    یکی از مهم ترین اصول اقتصادی در امر بهره برداری جنگل تعیین سن بهره برداری درختان است که در این مرحله تعیین نوع مصرف و زمان قطع در جهت استفاده بهینه از عوامل تولید مطرح می باشد. این مهم زمانی که کشت درختان سریع الرشد در راستای تامین نیازهای ضروری کشور عنوان می شود ابعاد گستردهای به خود می گیرد. از بین 25 کلن صنوبر خارجی که در سال 1344 در ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرابسته مورد بررسی و تحقیق قرار گرفت، تعداد 14 کلن از نظر رشد طولی و قطری انتخاب و در سه گروه طبقه بندی شدند که کلن 77.51 P. deltoides در اولین گروه و در راس آن قرار دارد. لذا جهت تعیین مناسب ترین دوره بهره برداری با حداکثر تولید در واحد سطح در کوتاه ترین زمان برای استفاده صنایعی نظیر تهیه خمیر کاغذ، تخته خرده چوب، فیبر و غیره مورد بررسی قرار گرفته شد. زمینی به وسعت 4 هکتار در 4 تکرار و با 4 تیمار اصلی، دوره بهره برداری 12 و 6 و 4 و 2 سال در قالب طرح آماری کرت های خردشده (Split-plot) اجراء گردید. چون بهره برداری نمی تواند از دو تراکم مستقل باشد، بنابراین تراکم نهال در واحد سطح به عنوان تیمار فرعی (به صورت تجربی و آزمایشی) درنظر گرفته شده است. اولین تراکم، تراکمی است که تاکنون به طور تجربی به دست آمده و مورد عمل قرار گرفته دومین تراکم، تراکمی است که به 50 درصد افزایش تعداد نهال در واحد سطح منجر می گردد. در طول مدت طرح دوره دوساله با 6 بار قطع و دوره 4 ساله با سه بار قطع دوره 6 ساله با دوبار قطع و دوره 12 ساله با یک بار قطع و توزین گردیده و نتایج حاصل پس از 12 سال پایان دوره آزمایش تجزیه و تحلیل گردید که بیشترین تولید در واحد سطح (هکتار) را دوره 4 ساله داشته است.

    کلیدواژگان: صنوبر، دوره بهره برداری، کلن 77، 51، P، d، حداکثر تولید، تراکم نهال
  • محمدعلی سرکارات، سیروس قیسی صفحات 93-142

    به منظور احداث پارک های جنگلی و فضای سبز و به ویژه ایجاد کمربند سبز اطراف شهرها تعیین گونه های سازگار به منطقه، به ویژه گونه های مقاوم در برابر خشکی، ضرورت دارد. براساس این اهداف، طرح سازگاری گونه های درختی پهن برگ و سوزنی برگ در شرایط دیم از سال 1351 در دو ناحیه جنوبی و جنوب شرقی تبریز واقع در امامیه و ایل گلی به اجرا درآمد. این آزمایش ها به روش بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردیده است. گونه های مورد مطالعه در امامیه عبارت بودند از: سنجد، کاج سیاه، آیلان و زبان گنجشک پاکستانی و در ایل گلی گونه های: کاج سیاه، سرو نقره ای، گلابی وحشی، زبان گنجشک و اقاقیا. در هر کرت آزمایشی از هر گونه به تعداد 25 اصله نهال غرس گردید. آزمایش به صورت دیم بود. بعد از هر بارندگی، پای نهال ها سله شکنی می شد. در طول فصل رشد، همه ماهه درصد موفقیت گونه ها و در آخر فصل رشد، قطر یقه و ارتفاع نهال های مورد آزمایش اندازه گیری می شد. فلور مناطق اجرای طرح ها شناسایی و در ضمن مشخصات خاک نیز تعیین گردید. داده ها پس از جمع آوری، تجزیه و تحلیل گردیدند و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5٪ و 1٪ صورت گرفت. داده های مربوط به درصد زنده مانی قبل از تجزیه، به منظور طبیعی (نرمال) کردن آنها به Sin  تبدیل شدند. در امامیه، تجزیه واریانس نتایج در پنج سال اول اجرای طرح با استفاده از زوش اسپلیت پلات در زمان ثابت کرد که میان گونه های مورد آزمایش از نظر درصد زنده مانی اختلاف معنی داری وجود دارد، ولی از نظر اثر متقابل سال و گونه، اختلاف معنی دار نبود. یعنی اختلاف گونه ها از سالی به سال دیگر متفاوت نبود. با این وجود، میان سال ها تفاوت معنی دار مشاهده گردید، زیرا به علت از بین رفتن تعدادی از نهال ها سازگاری آنها از 100% در سال 1352 به 61/69 % در سال 1353 کاهش یافت، ولی از سال 1353 به بعد افت قابل توجهی در سازگاری متوسط گونه رخ نداد. از لحاظ ارتفاع و قطر نهال ها نیز اثرات گونه و سال و اثر متقابل گونه در سال معنی دار بود. به طور کلی سنجد بیشترین و کاج سیاه کمترین ارتفاع و قطر ساقه را نسبت به سایر گونه ها و در کلیه سالها داشتند. در تجزیه داده های آزمایش های ایل گلی در متوسط 4 سال آزمایش، درصد سازگاری زبان گنجشک از لحاظ آماری کمتر از سرو نقره ای، گلابی وحشی و اقاقیا به دست آمد، از لحاظ ارتفاع، کاج سیاه به علت سرشت آن، کمترین ارتفاع را نسبت به سایر گونه ها دارا بود، در حالی که از لحاظ قطر ساقه اختلاف معنی داری را نشان نداد. اقاقیا نیز بیشترین ارتفاع را در سال آخر آزمایش نسبت به سایر گونه ها داشت. در آزمایش های ایل گلی اثر متقابل سال در گونه برای ارتفاع نهال معنی دار نشد، در حالی که برای قطر ساقه این اثر متقابل، معنی دار بود.

    کلیدواژگان: سازگاری، پهن برگ، سوزنی برگ، بومی و غیربومی، زنده مانی
  • احمد همتی*، علیرضا مدیررحمتی صفحات 143-169

    طرح حاضر با توجه به قدرت تجدید حیات طبیعی صنوبر به ویژه از ارقام سریع الرشد خارجی در ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرابسته به مرحله اجرا درآمده است. جهت تهیه بذور دورگ طبیعی صنوبر از پایه مادری 69.55 Populus deltoides که از کلن شاخص و معرفی شده در منطقه می باشد، استفاده گردید. بستر مناسب جهت استقرار بذور طبیعی با عملیات اصلاح خاک مجاور پایه مادری در سال های 62-1361 آماده گردید. در بهار سال 1363 تعداد زیادی نهال بذری تولید و از بین آنها به تعداد 254 اصله نهال مناسب و شاداب که دارای ارتفاعی از 15 تا 20 سانتی متر بودند، انتخاب و در خزانه ای در ردیف های به فاصله 1/6 متر در حالی که فاصله نهال ها از یکدیگر 20 سانتی متر بود، کاشته شدند. بعد از یک سال از میان نهال ها تعداد 10 اصله که واجد بهترین رشد ارتفاعی و قطری و نیز عاری از آفات و امراض بودند، انتخاب شدند. شماره گذاری نامزدهای کلن ها با توجه به سال انجام بررسی (1363) و شماره انتخاب از 1 تا 10 صورت گرفته است. به عنوان مثال 63/3 یعنی نامزد کلن شماره 3 در سال 1363. سپس از هر نهال تعدادی قلمه ساده که همه یکدست بودند تهیه و در خزانه جدید کاشته شدند. در سال بعد مجددا تعداد بیشتری دوباره از آنها قلمه ساده گرفته شد و کشت گردید. به طوری که بعد از دو سال یک سری نهال با ریشه و ساقه یک ساله و دیگری ریشه دوساله و ساقه یکساله مورد تجزیه و تحلیل آماری از نظر رشد ارتفاعی و قطری و مقاومت به آفات و امراض قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و تکنیک آنالیز واریانس یکطرفه انجام گرفته است. نتایج به دست آمده در مدت آزمایش نشان می دهد که از نظر میانگین ارتفاع نهال های با ریشه و ساقه یک ساله و نیز نهال های با ریشه دومساله و ساقه یک ساله به استثناء کلن 63/6 اختلاف معنی داری ندارند. از نظر درصد زنده مانی، کلن شماره 63/9 با بیشترین درصد زنده مانی و کلن شماره 63/3 با 74 درصد کمترین میزان موفقیت را داشته اند. از نظر مقاومت به آفات و امراض، نهال های با ریشه دوساله و ساقه یک ساله نسبت به کلن های یک ساله مقاوت تر بوده اند.

    کلیدواژگان: دورگ طبیعی، صنوبر، ارتفاع، درصد زنده مانی، کلن Populus deltoides 69، 55
|
  • Mahmood Dastmalchi *, Sirous Gheisy, Khosro Sagheb - Talebi Pages 1-68

    This paper presents the results of four elimination and two pioneer(growth) trials with 22 tree species and provenances in un-irrigated plantation conditions inNorth-west Iran. The studied areas are characterized as semi-arid zone with very cold winters(Fig.1). The summer drought lasts between 111 and 132 days andfrost days between 97 and 115 days(Tab. 4). The geology is basically formed of sedimentary limestone. The degree of alkalinity and salinity is high and the organicmatter is often at a very low level. The results(Tables 6, 8, 10, 12, 14) showed that the most promising species include: Elimination trials Pioneer(growth) trialsUromieh:  Celtis australis Eleagnus angustifolia Fraxinus xanthoxyloides  Fraxinus pseudoacaia  Robinia pseudoacaia  Fraxinus rotudifolia  Eleagnus angustifolia  Robinia pseudoacacia   Khoy: Eleagnus angustifolia Cercis siliguastrum   Maku(only promissing species): Pyrus syriaca Eleagnus angustifolia Robinia pseudocaiaFraxinus rotundifolia

  • Rahmatollah Rahmani *, Ahmad Hemati Pages 69-92

    Determining of the tree removal age related their usage, is more important to economical harvesting. It is highly significant, when range of fast growing tree plantation is extended for wood demanding. From 25 populus clones planted in Safrabasteh research station in 1965, 14 clones with the highest value in height and dbh were selected only. Between 14 selected clones, clone number Populus deltoides 77.51 was superior in height growth and dbh increament. In order to determining of the appropriate time of harvesting with maximum productivity per area, an experimental designwas stablished in Safrabasteh research station. The experimental design used, is a Split polt. That means that means that the each of four different harvesting period such as 2, 4, 6 and 12 years as a main plot divided into two subplots with different seedling??? Were inceased. Harvesting has been done 6, 3 and 2 time for period of 2, 4 and 6 years respectively. The period of 12 years yield was harvested in the end of period only. All yield were weighted and analyzed. The results are shown as fallow. 1-Total mean yeild per area for period of 2 years was 170.998 tones. 2-Total mean yeild per area for period of 4 years was 274.167 tones. 3- Total mean yeild per area for period of 6 years was 250.546 tones. 4- Total mean yeild per area for period of 12 years was 241.679 tones. The analysis was indicated that the period of 4 years had most production per area than the others.

  • Mohammad Ali Sarkarat, Siroos Gheisi Pages 93-142

    In order to creat parks and recreational areas around cities, it is essential to introduce adaptable and resistant tree species to arid and semi arid areas in rainfed condition. On this base, research trials were laid out to determine the adaptability of some hard and soft wood species at unirrigated conditions in Imamieh and El-goli suburbs of Tabriz city in East-Azarbeidjan. The species under study in Imamieh were Elaeagnus angustifolia, Pinus nigra, Fraxinus rotundifolia and Ailanthus glandulosa; and in El-goli, were pinus nigra, Cupressuus arizonica, Pyrus syriaca, Fraxinus rotundifolia and Robinia pseudoacacia. 25 seedlings were planted in each experimental plot considering 3m. interval. The experimental design in each site was randomized complete block. During the growing season the survival % and in the end of the growing season the height and diameter of species were measured. The flora and soil characteristics of the growth parameters were compared, using Duncanʾs multiple range test at 5% probability level. Collected data related to the survival rates were normalized prior to the analysis, using Sin  transformation. In Imamieh, the analysis of variance over years as split plot in time, showed significant survival %. However, the year × species interaction was not significant. This means that the difference in survival % of species was the same from one year to another. There was significant differences between years. In this location, Pinus nigra had the lowest and Elaeagnus angusifolia had the greatest height and diameter among the species all over the years. In El-goli considering the growth parameters means of four years. Survival % of Fraxinus rotundifolia was statistically lower then Cupressus arizonica, Pyrus syriaca and Rubinia pseudoacacia. However, annualy, Pinus nigra aequired the greatest relative height and diameter growth, showing a significant defference with other species. The overall results obtained during years of experiment reveal that all of the planted species under rain fed conditions had suitable adaptability in El-goli location. However the mean relative height and diameter growth of Pinus nigra, Cupressus arizonica and pyrus syriaca were greater as compared to Robinia pseudacacia and Fraxinus rotundifolia species. It may be concluded that there is possibility for adaptation of some rainfed species in the experimental site.

    Keywords: Adaptation, Broad-leaf, Needle-leaf, native, exotic, survival
  • Ahmad Hemati *, Ali Reza Modir Rahmati Pages 143-169

    Of abundant naturally regenerated seedlings of an exotic clone (Populus deltoids 69.55 ), 254 seedlings selected and replanted as clones. Following year, of these seedlings, 10 were selected and planted as cuttings in nursery Factors investigated include, vertical growth, vitality percentage and resistance to pests and diseases. Results obtained as the followings ̎ 1.Seedlings with one year root and stem A. Six clones with average height over 3 meter, have been selected. These include 63.9; 63.6; 63.3; 63.2; 63.1; 63.5. B. Vitality percentage: Six clones with vitality percentage over 88% have been selected which include 63.9; 63.10; 63.8; 63.7; 63.6; 63.5. C. Resistance to pests and diseases: There were four clones which showed the highest resistance to pests and diseases which include 63.10; 63.6; 63.5; 63.4. 2.Seedlings with two year root and one year stem. A. Height, except for the clone 63.6 with average of 4.67 m, there were no significant differences between others and seedlings having one year root and stem. B. Resistance to pests and diseases: Two year seedlings showed the highest resistance to pests and discascs. During outbracking years it is recommended to plant seedlings with two years root and one year stem, otherwise seedlings with one year root and stem can be used appropriately.

    Keywords: Natural Hybrid, Populus, height, survival percent, Populus deltoides 69.55